Хэсэг эрэгтэйчүүд ирлээ. Тэд баян, ядуу, байшин, овоохой, хот тосгон хаана ч байсан, хэнийх ч байсан хамаагүй өдөр, шөнийн аль ч цагт бусдын гэрт хүчээр орно. Ихэвчлэн энгийн хувцастай байх ба залт зэвсэгтэй явж байдаг. Хэний тушаалаар явж байгаагаа болон хэн гэдгээ хэлэхгүй, баривчлах тогтоол үзүүлэхгүй боловч ямар нэгэн  шалтгаан хэлэхгүйгээр гэр бүлийн хүмүүсийг бүгдийг нь эсвэл хэн нэгнийг нь машин руу хүчээр оруулж авч явна. Иргэний олон эрхийг ноцтойгоор зөрчиж, хүн төрөлхтний эсрэг гэмт хэргийн  эмгэнэлт дүр төрхийн нэг юм. Committee on Enforced Disappearances-Übereinkommen zum Schutz aller Personen vor dem Verschwindenlassen[2] буюу герман хэлнээс хөрвүүлбэл  “Бүх хүнийг сураггүй алга болгохоос хамгаалах НҮБ-ын конвенц” гэж буулгахаар атал, “Хүчээр алга болгохоос бүх хүнийг хамгаалах тухай олон улсын конвенц“ гэж монгол хэл рүү орчуулсан байдаг.

Монгол Улсын шүүхийн практикт, ялангуяа иргэний хэргийг шүүхэд хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад хууль хэрэглээний нэгдмэл байдал нь бүрэн хэрэгжихгүй, хүний эрх зөрчигдсөн хэвээр байна. Хууль хэрэглээний нэгдмэл байдал нь шударга ёсны шалгуур, хүний эрхийг хамгаалах арга байхаас гадна шүүхийн гол хүч болох шүүхийн практикийг хөгжүүлэх нэг гол хүчин зүйл нь билээ. Иймд хууль хэрэглээний нэгдмэл байдлыг эрх зүйн шинжлэх ухааны үүднээс тодорхойлох, улмаар Монгол Улсын Шүүхийн иргэний хэргийг шүүхэд хянан шийдвэрлэх ажиллагаа нь дахь хууль хэрэглээний нэгдмэл зарчмын хэрэгжилтэд дүн шинжилгээ хийж, алдаа зөрчлийг арилгах арга замыг тодорхойлох зорилготой эмперик судалгааны түвшинд “Иргэний хэргийг шүүхэд хянан шийдвэрлэх ажиллагаа дахь хууль хэрэглээний нэгдмэл байдалд дүн шинжилгээ хийх нь” сэдэвт судалгааны өгүүллийг бичсэн болно.

Аливаа асуудлаар эдийн засгийн хувьд оновчтой шийдэлд хүрэхийг хүссэн хууль тогтоогч, хууль хэрэглэгчийн аль нь ч эрх зүйн эдийн засгийн анализын аргыг (economic analysis of law) эзэмших нь зүйтэй. Эрх зүйн эдийн засгийн онол нь гагцхүү төрийн зохицуулалтын механизмыг оновчтой болгоход анхаарлаа хандуулдгаараа онцлогтой. Энэхүү зохицуулалтын механизм гэдэгт эрх зүй болон эдийн засаг ижил түвшний арга хэрэгсэл мэт тооцогдож, хүлээн зөвшөөрөгдсөн байдаг. Тиймээс энэ онолын хүрээнд ямар арга хэрэгслийг хэзээ хэрхэн хэрэглэснээр эдийн засгийн үүднээс мөнгө болон түүхий эдийг хүрэх гэж буй зорилгодоо нийцүүлэн хамгийн үр өгөөжтэй хэлбэрээр ашиглах вэ? гэсэн үндсэн асуултыг шийднэ. Хэлэлцүүлгийн дүнд хууль тогтоох буюу эрх зүйн арга хэрэгслийг ашиглах нь хамгийн зүйтэй гэсэн дүгнэлтэд хүрвэл дараачийн алхамд ямар салбар эрх зүйн хүрээнд, ямар институтийг ашиглан ямар өөрчлөлт хийх нь зүйтэй болохыг шийднэ.

Монгол Улсын шүүх эрх мэдлийн шинэчлэлийн үзэл санаа цаашид ч тодорхой үе шаттайгаар хэрэгжинэ гэдэг нь гарцаагүй бөгөөд тэрхүү үзэл санааны үргэлжлэл болгох үүднээс шүүх эрх мэдлийн үйл ажиллагааны хүрээнд дэлхий дахинаа түгээмэл хүлээн зөвшөөрөгдсөн үнэт зүйлс, ойлголтыг нутагшуулах, тэдгээрийг хөгжүүлэх бодит хэрэгцээ, шаардлага байна хэмээн судлаач, шүүгчдийн зүгээс үзэж, Монгол Улсын шүүхийн үйл ажиллагаа, хууль зүйн шинжлэх ухааны эргэлтэд оруулах зорилгоор энэхүү эрдэм шинжилгээний өгүүллээрээ дараах асуудлуудыг судалж, тодорхой үр дүнд хүрэх зорилт тавьсан болно. Үүнд: - Шүүгчийн тусгай саналын талаарх ойлголт, түүнийг нийтэд нийтлэх ач холбогдлын талаар судлах; - Шүүхийн шийдвэрт шүүгчийн саналын харьцааг тусгах, нээлттэй болгох хэрэгцээ, шаардлагыг судлах;

medee 3

.

/ Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 13.4 дүгээр зүйл: Хүнийг хүчээр алга болгох гэмт хэрэг / Хэсэг эрэгтэйчүүд ирлээ. Тэд баян, ядуу, байшин, овоохой, хот тосгон хаана ч байсан, хэнийх ч байсан хамаагүй өдөр, шөнийн аль ч цагт бусдын гэрт хүчээр орно. Ихэвчлэн энгийн хувцастай байх ба залт зэвсэгтэй явж байдаг. Хэний тушаалаар явж байгаагаа болон хэн гэдгээ хэлэхгүй, баривчлах тогтоол үзүүлэхгүй боловч ямар нэгэн  шалтгаан хэлэхгүйгээр гэр бүлийн хүмүүсийг бүгдийг нь эсвэл хэн нэгнийг нь машин руу хүчээр оруулж авч явна. Иргэний олон эрхийг ноцтойгоор зөрчиж, хүн төрөлхтний эсрэг  гэмт хэргийн  эмгэнэлт дүр төрхийн нэг юм

Монгол Улсын Засгийн газраас 2022 оны 12 дугаар сарын 14-ний өдөр Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлсэн Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг Улсын Их Хурлын чуулганы нэгдсэн хуралдааны 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдөр хэлэлцэн баталжээ.

Хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийг нийт 5 удаа байгуулсан байх бөгөөд тус хуулийг Улсын Их Хурлын 2023 оны 01 дүгээр сарын 20-ны өдрийн чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэж, Хөрөнгө оруулалтын төрөлжсөн банкны тухай хууль гэсэн нэртэйгээр баталжээ.

Монгол Улсын Засгийн газраас 2022 оны 01 дүгээр сарын 05-ны өдөр Уул уурхайн бүтээгдэхүүний биржийн тухай хууль болон холбогдох бусад хуулийн төслийг Улсын Их Хурал 2022 оны 12 дугаар сарын 23-ний өдрийн нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэн, баталжээ.

Монгол Улсын Засгийн газраас санаачилсан Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай анхдагч хуулийн төслийг Улсын Их Хурлын 2022 оны 12 дугаар сарын 09-ний өдрийн нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэн, баталжээ. Тус хууль нь 9 бүлэг, 60 зүйлтэй, төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийг нийтийн зориулалттай дэд бүтэц, төрийн үйлчилгээний салбарт хэрэгжүүлэх үндсэн зорилтын хүрээнд батлагдсан

Монгол Улсын Засгийн газраас 2021 оны 01 дүгээр сарын 08-ны өдөр Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлсэн Мөнгөн зээлийн үйл ажиллагааг зохицуулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг Улсын Их Хурал 2022 оны 11 дүгээр сарын 04-ний өдрийн нэгдсэн хуралдаанаараа хэлэлцэн, баталжээ.